CUBA – VIỆT NAM mối quan hệ hơn cả tình anh em!

Mối quan hệ Vietnam – Cuba là mối quan hệ truyền thống đặc biệt, vừa là đồng chí, vừa là anh em, mối quan hệ được xây dựng từ những năm 1960. Trong bài viết này mình xin giới thiệu một chút về lịch sử Cuba và mối quan hệ đặc biệt thân thiết giữa Việt Nam và Cuba.

Lịch sử Cuba và sự hình thành mối quan hệ với Việt Nam – Cuba

Ngày 12/10/1942, Christopher Columbus đã phát hiện ra Châu Mỹ, 2 tuần sau, trên hành trình khám phá của mình, ông đã phát hiện ra hòn đảo Cuba. Khi phát hiện ra hòn đảo này, trước vẻ đẹp kỳ vĩ của nó, ông đã phải thốt lên rằng, đây là mảnh đất mà người đời nhìn thấy.

Sau đó thực dân Tây Ban Nha bắt đầu thực dân hóa hòn đảo, do đã giết hết người da đỏ bản địa nên nhu cầu về lực lượng lao động tại đây rất cao, vì lý do đó, thực dân Tây Ban Nha đã đưa hàng ngìn người da đen sang lao động tại đây như những người nô lệ.

1762 thực dân Anh xâm chiến La Habana và bắt đầu buôn bán với các thuộc địa của Mỹ và đưa hơn 10.000 nô lệ da đen vào nước này để phát triển nghành công nghiệp mía đường tại đây.

Dân tộc Cuba là một dân tộc pha trộn, giữa người Tây Ban Nha, người Châu Phi, người bản địa và người hoa.

Vì vị trí địa chính trị quan trọng của mình, do đó Cuba luôn là mục tiêu quan trọng của các nước thực dân và là nơi tranh giành ảnh hưởng của các cường quốc như Tây Ban Nha, Anh và Mỹ.

1898 – 1900 chiến tranh Mỹ – Tây Ban Nha nổ ra, và sau đó Mỹ đã chiến thắng giành được Cuba. Trước chiến tranh thế giới thứ 2, Mỹ đã dựng Batista lên nắm quyền và biến Cuba trở thành con rối hay sân sau của Mỹ. Sau cách mạng Cuba và lật đổ chế độ độc tài Batista của Fidel Castro năm 1959, vào ngày 12/12/1959 Cuba trở thành nước Châu Mỹ đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam.

Quá trình phát triển mối quan hệ Cuba – Việt Nam

Sự giúp đỡ của Cuba với Việt Nam

Vượt qua khoảng cách địa lý, và tình hình kinh tế còn khó khăn, Cuba đã giúp đỡ và hỗ trợ nhân dân Việt Nam như những người bạn chân thành, một người đống chí tin cậy nhất. Đầu 1960, dưới sự chỉ đạo của Fidel Castro, ủy ban đoàn kết Việt Nam ra đời, do đó, tình cảm đoàn kết với Việt Nam lan tỏa đến nhà máy, trường học, bệnh viện, nhà máy, công trường, các lực lượng vũ trang và toàn thể người dân Cuba Trở thành phong trào rộng lớn trên cả nước với khẩu hiệu: “Tất cả vì Việt Nam”. Tại Cuba hiện nay có rất nhiều nhà máy, trường học hay công viên mang tên của nhiều anh hung hay biểu tượng của Việt Nam như Nguyễn Văn Trỗi, Hồ Chí Minh…

(Về vấn đề này, thì mình được các chú kể lại rằng, thời đó khi sang Cuba học, vào mỗi dịp nghỉ hè, mỗi gia đình Cuba nhận một học sinh, sinh viên Việt Nam về ở tại nhà mình cọi như một người con trong gia đình, thời điểm đó, ở Việt Nam còn nhiều chiến tranh, do đó cuộc sống vất vả, chứ ở Cuba (không có chiến tranh và cũng được nhận nhiều trợ giúp từ liên xô) nên toàn ăn bơ, sữa, thịt nên sướng lắm, do đó các chú sang Cuba học những năm 196x – 197x có rất nhiều kỷ niệm ở Cuba, và cũng nhiều chú có gia đình và con bên đó J. Sau này, đến thời của mình 200x thì không còn nữa, thấy cũng bất công thật J).

Trong thời kỳ gian khổ của quá trình đấu tranh giải phóng thống nhất đất nước, Cuba đã ủng hộ Việt Nam một số lượng lớn nhân lực và vật lực trong cuộc chiến và trong công cuộc tái thiết đất nước sau chiến tranh 1975. Tháng 9/1973 khi quân đội ta vừa giải phóng Quảng Trị, Fidel Castro là nguyên thủ quốc gia đầu tiên trên thế giới đến thăm Việt Nam và thăm ngay khu vực vừa giải phóng xong (Quảng Trị), cũng chính trong chuyến thăm này, đã có một câu chuyện như cổ tích diễn ra, đó là Fidel Castro đã cứu một nữ đoàn viên bị mảnh bom nổ găm phải trong quá trình thi công lấp hố bom trên cánh đồng. (các bạn có thể đọc toàn bài viết tại đây https://tuoitre.vn/khi-fidel-castro-khoc-o-quang-tri-1226140.htm), cũng trong chuyến thăm này Cuba ủng hộ xây dựng cho Việt Nam nhiều công trình kinh tế xã hội quan trọng với tổng giá trị là 80 triệu USD, như khách sạn Thắng Lợi (Hồ Tây, Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam – Cuba (Đồng Hới, Quảng Bình), đường Hà Nội – Xuân Mai, trại Bò giống Ba Vì, xí nghiệp gà Lương Mỹ (Hòa Bình), tặng gà giống, bò giống và mua nhiều thiết bị hiện đại có trị giá hơn 6 triệu USD (Họ phải mua chui vì Cuba vẫn đang bị cấm vận rồi tìm cách chở về cho Việt Nam), đồng thời cử nhiều chuyên gia cầu đường sang Việt Nam tham gia mở đường trường sơn, và nhiều bác sỹ giỏi nhất sang làm việc tại Việt Nam, đồng thời cung cấp nhiều loại vacccin cho Việt Nam kịp thời sử dụng cho trẻ em Việt Nam.

Các trang trại gà, giống cây trồng (cà phê), bò đều là loại giống tốt nhất, góp phần phát triển kinh tế xã hội Việt Nam. Những con bò sữa, gà, giống cây trồng năng suất cao nhất đều được Cuba để dành gửi tới Việt Nam. Họ cho chúng ta cả “CẦN CÂU” chứ không chỉ “CON CÁ”, chuyển giao hoàn toàn kĩ thuật sản xuất, chăn nuôi cho Việt Nam tự xây dựng nền nông nghiệp cho riêng mình. Các trang trại bò sữa, nông trường lớn ở Ba Vì, Tam Đảo đều thấm đẫm mồ hôi, nước mắt và cả máu của nhân dân Cuba.

Trong điều kiện gặp nhiều khó khăn do các lệnh cấm vận của Mỹ, tuy nhiên Cuba ủng hộ Việt Nam nhiều triệu tấn đường, bên cạnh viện trợ đường Cuba còn bán lại đường cho Việt Nam với giá rẻ hơn cả so với Liên Xô hay Trung Quốc, thậm chí Cuba bán đường lấy ngoại tệ để viện trợ hỗ trợ cho Việt Nam.

Năm 1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời. Cả đất nước Cuba nức nở! Họ đã khóc thật lòng như hành động của họ. Cuba để quốc tang 1 tuần, mọi hoạt động vui chơi, giải trí đều tạm dừng. Một số ngôi trường, con đường ở Cuba được đặt tên theo những chiến sĩ cách mạng Việt Nam.

Cũng trong năm này, Cộng hoà miền Nam Việt Nam ra đời. Cuba là quốc gia đầu tiên công nhận chính phủ mới! Cuba đề nghị được đặt Đại sứ quán của Cuba ở ngay miền Nam, chấp nhận việc đại sứ Cuba sẽ ở trong rừng với điều kiện vô cùng gian khổ, miễn là được sát cánh cùng nhân dân Việt Nam.

Sau năm 1975, các khoản viện trợ không hoàn lại cho Việt Nam bị chấm dứt, tuy nhiên chỉ duy Cuba là nước duy nhất vẫn tiếp tục duy trì viện trợ không hoàn lại cho Việt Nam trong 10 năm nữa. Năm 1979, xảy ra chiến tranh biên giới Việt Nam – Trung Quốc, Cuba đã tiếp tục hỗ trợ Việt Nam, Fidel đã tuyên bố sẽ đưa quân đội Cuba tới Việt Nam, mạnh mẽ lên án Trung Quốc xâm lược. Một lần nữa, Cuba tuyên bố “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu!”.

Năm 2013, Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ trần. Cuba để Quốc tang tưởng nhớ.

Sự giúp đỡ của Việt Nam với Cuba

Việt Nam, sau khi thống nhất đất nước năm 1975 và trải qua nhiều cuộc chiến khác (cuộc chiến biên giới Tây Nam, cuộc chiến biên giới phía Bắc chống Trung Quốc) và chịu sự cấm vận của Mỹ nên nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn. Chia sẻ với nhân dân Cuba anh em về những khó khăn thách thức bởi chính sách bao vây, cấm vận của Mỹ, và sự xụp đổ của hệ thống chủ nghĩa xã hội tại Liên Xô, với tinh thần uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây của ông cha ta, mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng Việt Nam vẫn kiên định lập trường ủng hộ sự nghiệp cách mạng chính nghĩa của nhân dân Cuba anh em và nguyện luôn hành động theo phương châm “ủng hộ và giúp đỡ Cuba là lương tâm và trách nhiệm của chúng ta”, Việt Nam đã giúp đỡ, hỗ trợ Cuba 400.000 tấn gạo trong năm 2010 và 300.000 tấn gạo trong năm 2011 và nhiều đợt viện trợ gạo khác cho Cuba. Ngoài ra, Việt Nam cũng hỗ trợ Cuba 4 dự án sản xuất lúa gạo, 3 dự án về quy hoạch và nuôi trồng thủy sản, 2 dự án về xuất khẩu ngô và đỗ, tổng giá trị các dự án vào khoảng 50 triệu USD. Vào tháng 03/2018, trong chuyến thăm chính thức của Tổng bí thư, chủ tịch nước Cuba Raul Castro sang Việt Nam, Việt Nam đã đồng ý xóa nợ cho Cuba (số liệu là bao nhiêu mình không rõ).

Mối quan hệ Việt Nam – Cuba hiện nay

Hiện nay, mối quan hệ Việt Nam – Cuba luôn gắn bó, bền chặt và khăng khít. Hai nước luôn duy trì mối quan hệ cấp cao của hai đảng, nhà nước và các tầng lớp kinh tế xã hội khác.

Hàng năm, Cuba tiếp nhận sinh viên Việt Nam sang học tại Cuba và ngược lại. Mối quan hệ này càng được khẳng định và phát huy hơn nữa trong năm 2020, trong công cuộc phòng chống dịch Covid-19 tại hai nước.

Trong công cuộc phòng chống dịch Covid-19 lần này, Cuba đã ủng hộ Việt Nam một số lượng lớn thuốc men (interferon Alfa 2B – là loại thuốc đạt chuẩn Châu Âu) và cử đoàn chuyên gia bác sĩ sang Việt Nam chống dịch (trong đợt bùng phát dịch lần 2 tại Đà Nẵng), và ngược lại, Việt Nam cũng hỗ trợ Cuba 5000 tấn gạo và 3 tấn thiết bị y tế (khẩu trang, kit xét nghiệm….) nhằm giúp hỗ trợ Cuba trong việc phòng chống dịch Covid.

Ngoài sự trợ giúp đến từ chính phủ Việt Nam, các công ty và hiệp hội riêng cũng hỗ trợ ủng hộ Cuba bằng nhiều cách và phương án khác nhau như công ty Viglacera hỗ trợ 100 tấn gạo, nhóm cựu du học sinh Việt Nam tại Cuba đã quyên góp được 1.500.000.000 vnđ và 2000 chai gen rửa tay ủng hộ người dân Cuba. Mặc dù những con số trên không nhiều, nhưng đó là tình cảm của người dân Việt Nam đối với những người bạn Cuba anh em.

Về kinh tế

Tổng kim nghạch trao đổi giữa Việt Nam năm 2018 là 350 triệu USD, phấn đấu đạt 500 triệu USD trong năm 2023. Việt Nam hiện là nước có kim nghạch thương mại lớn thứ hai trong khu vực châu Á thái bình dương với Cuba, và mối quan hệ này đang được đảng và nhân dân hai nước tiếp tục thúc đẩy và phát triển.

Trên đây là một số thông tin, chia sẻ với mọi người, hi vọng mọi người thích bài viết này. Bài viết của mình sử dụng tư liệu từ nhiều nguồn trên Internet và một số chia sẻ của các chú, bác học tại Cuba khóa trước.